Đâu là “thủ phạm” gây ra tình trạng đốm nâu sạm nám trên da?

Nám da là một vấn đề da liễu gây ra các đốm nâu hoặc xám nâu xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, đặc biệt là trên khuôn mặt. Không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sạm nám, đốm nâu còn phản ánh sự rối loạn sắc tố phức tạp bên trong cơ thể. 

Vậy, đâu là “thủ phạm” thực sự khiến làn da mất đi vẻ sáng mịn rạng rỡ? Và làm thế nào để điều trị nám một cách an toàn, bền vững?

Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây của Anh Khuê nhé!

Hiểu đúng về tình trạng đốm nâu, sạm nám trên da

Sạm nám là tình trạng da trở nên tối màu hơn do sự tăng sinh bất thường của hắc sắc tố melanin – chất quyết định màu da tự nhiên.

Khi da bị kích thích bởi tia UV, nội tiết tố hay viêm, các tế bào sắc tố tăng cường sản xuất melanin và phân bố không đều, tạo thành các mảng tối hoặc đốm nâu.

Phân loại sạm nám theo đặc điểm lâm sàng

• Nám mảng (Melasma): thường đối xứng ở gò má, trán, môi, cằm.
• Tàn nhang: đốm nâu nhỏ, đậm hơn khi tiếp xúc nắng.
• Đốm nâu do ánh sáng: xuất hiện ở vùng da phơi nắng lâu năm (tay, mặt, cổ)
• Tăng sắc tố sau viêm (PIH): xuất hiện sau mụn, trầy xước, peel hoặc laser.

Theo American Academy of Dermatology, hơn 80% trường hợp tăng sắc tố da ở phụ nữ trưởng thành có liên quan đến yếu tố nội tiết và ánh nắng.

“Thủ phạm” gây ra tình trạng đốm nâu, sạm nám

Ánh nắng mặt trời – nguyên nhân hàng đầu

Tia UV có khả năng xuyên qua cả cát và kính, khiến chúng có thể xuyên qua lớp da và kích thích sản xuất melanin, dẫn đến sự tăng đột biến của chất sắc tố này và hình thành các vết nám da. Ngoài ra, sự tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời mà không được bảo vệ đúng cách có thể gây khô da, làm giảm độ ẩm và thúc đẩy quá trình lão hóa da nhanh chóng.

Tia UV (đặc biệt là UVA và UVB) kích hoạt tế bào melanocytes sản xuất melanin quá mức để bảo vệ da.

• UVA: xuyên sâu đến lớp trung bì, gây lão hóa và tăng sắc tố lâu dài.
• UVB: gây cháy nắng, viêm da cấp tính.

Theo nghiên cứu của NIH (2022), 90% tổn thương da sạm nám và lão hóa sớm có liên quan trực tiếp đến tia UV.

Giải pháp:

• Dùng kem chống nắng SPF ≥ 30, phổ rộng (UVA/UVB)
• Thoa lại mỗi 3 giờ nếu ra nắng thường xuyên.
• Kết hợp viên uống chống nắng chứa Polypodium leucotomos hoặc L-Glutathione.

Rối loạn nội tiết tố – “thủ phạm âm thầm”

Khi phụ nữ mang thai, các rối loạn nội tiết có thể dẫn đến mất cân bằng của sắc tố melanin, gây ra sạm da và nám da. Chu kỳ nội tiết hàng tháng thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt, làm tăng nguy cơ rối loạn nội tiết ở phụ nữ. Khi đó, các vùng da bị nám thường có màu sậm hơn. Việc sử dụng thuốc ngừa thai kéo dài trong nhiều năm cũng được xem là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng nám da.

Sự mất cân bằng estrogen và progesterone trong thời kỳ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh; sử dụng thuốc tránh thai chứa hormone làm tăng hoạt động của enzyme tyrosinase, kích thích tổng hợp melanin mạnh mẽ.

Theo Journal of Investigative Dermatology (2019), ước tính hơn 50% phụ nữ bị nám xuất hiện trong thai kỳ hoặc sau sinh.

Giải pháp:

• Ổn định hormone bằng dinh dưỡng và lối sống lành mạnh.
• Bổ sung thực phẩm giàu isoflavone (đậu nành, hạt lanh).
• Kết hợp liệu trình Cấy trắng giảm nám tại Anh Khuê Beauty Clinic có tác dụng giảm tổng hợp melanin ở tầng đáy, giảm thâm nám nhanh, củng cố hàng rào bảo vệ da

Stress, thiếu ngủ, ô nhiễm môi trường

Căng thẳng kéo dài kích thích cortisol (hormone stress), làm tăng sản xuất gốc tự do – yếu tố phá hủy collagen và thúc đẩy quá trình oxy hóa melanin. Căng thẳng không chỉ là nguyên nhân gây nám da mà còn có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe nói chung. Vì vậy, việc giảm thiểu và kiểm soát căng thẳng là rất quan trọng để duy trì làn da khỏe mạnh.

Các yếu tố bên ngoài như khí thải, bụi mịn và ánh sáng xanh từ màn hình điện tử cũng có thể dẫn tới rối loạn sắc tố và nhiều vấn đề trên da như nám, da khô, mụn,… 

Giải pháp:

• Duy trì giấc ngủ đủ 7-8 tiếng/đêm.
• Uống đủ nước, tăng cường vitamin C, E, kẽm, selenium.
• Thực hiện liệu trình Skin Detox của Anh Khuê Beauty Clinic để loại bỏ độc tố tích tụ trong biểu bì.

>>> Xem thêm: Skin Detox – Làm sạch da chuyên sâu, đánh thức làn da căng mịn, sáng khỏe

Tăng sắc tố sau viêm, peel, laser (PIH)

Khi da bị viêm (mụn, bỏng nhẹ, peel, laser không đúng kỹ thuật), cơ thể phản ứng bằng cách sản xuất melanin để “che phủ” vùng da tổn thương, tạo nên các đốm nâu, sạm màu sau phục hồi – gọi là tăng sắc tố sau viêm (PIH). PIH là nguyên nhân tăng sắc tố phổ biến nhất ở phụ nữ Việt Nam, đặc biệt khi tự ý dùng sản phẩm lột tẩy hoặc peel tại nhà.

Ví dụ điển hình về tăng sắc tố sau viêm là khi phụ nữ thường xuyên wax lông trong nhiều năm, điều này có thể gây tổn thương cho các tế bào melanocytes, làm cho chúng trở nên nhạy cảm và dẫn đến tăng sắc tố da. Hiện tượng này được phân loại là tăng sắc tố sau viêm da và có thể gây nhầm lẫn với nám da khi nhìn bằng mắt thường.

Một ví dụ phổ biến khác của tăng sắc tố sau viêm là sau khi có mụn trứng cá. Việc nặn mụn có thể làm cho tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn. Ngay sau khi các mụn được điều trị, những đốm tăng sắc tố sau viêm có thể tồn tại trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, phụ thuộc vào loại da của từng người, đặc biệt là đối với những người có làn da màu sắc đa dạng.

Ở một số trường hợp, tăng sắc tố sau viêm có thể lan rộng và có biểu hiện tương tự như nám da. Do đó, để được tư vấn chính xác, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu.

Giải pháp:

• Ngừng hoàn toàn sản phẩm peel hoặc acid mạnh.
• Sử dụng kem phục hồi chứa Panthenol, Madecassoside, Ceramide.
• Melasma – Giảm thâm nám, làm đều màu da, ngăn ngừa hình thành hắc sắc tố an toàn để xóa mờ sạm mà không gây tái tổn thương.

Lạm dụng mỹ phẩm làm trắng hoặc kem trộn

Trên thị trường có rất nhiều sản phẩm được quảng cáo làm trắng da nhanh chóng. Tuy nhiên, thay vì làm da trắng sáng, những sản phẩm này thường làm cho da trở nên yếu hơn và có thể gây ra nám da. Một số sản phẩm hỗ trợ điều trị nám da có thể cho thấy hiệu quả  giảm sắc tố nám trên mặt trong thời gian ngắn, nhưng sau chưa đầy một tháng, các vết nám có thể quay trở lại và nghiêm trọng hơn trước. 

Ngoài ra, nhiều loại kem trộn chứa corticoid, hydroquinone, thủy ngân được quảng cáo giúp trắng nhanh nhưng thực tế, chúng có thể gây mỏng da, teo da, giãn mao mạch, rối loạn sắc tố, da sau đó phản ứng bằng cách tăng melanin “bù trừ”, gây sạm nám lan rộng.

Giải pháp:

• Ngưng sản phẩm, phục hồi da theo hướng dẫn bác sĩ.
• Dưỡng da bằng sản phẩm y khoa an toàn (Niacinamide, Tranexamic Acid, Vitamin C ổn định).
• Áp dụng liệu trình Cấy Collagen tươi hoặc PRP tái tạo da tại Anh Khuê để phục hồi lớp trung bì.

Dược phẩm

Có một số loại thuốc có thể khiến da của bạn dễ bị kích ứng khi tiếp xúc với ánh nắng, chẳng hạn như: Tetracycline, Sulfamid, Thiazid, Phenergan, Chlorpromazine,… Ngoài ra, việc sử dụng một số loại thuốc tránh thai trong thời gian dài cũng được biết đến là một trong những nguyên nhân gây ra nám da.

Di truyền và yếu tố chủng tộc

Người châu Á, đặc biệt là người Việt Nam, có hoạt tính melanin tự nhiên cao và tế bào melanocytes nhạy cảm hơn trước tia UV. 

Di truyền cũng là một trong những yếu tố quan trọng gây ra nám da. Trong gia đình, nếu cha mẹ mắc chứng nám da, khả năng con cái cũng sẽ bị di truyền cao. Ngoài ra, nám da mặt thường phổ biến ở người châu Á, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và người Mỹ La tinh. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng từ 20 đến 70% số người bị nám da có yếu tố di truyền.

Theo Dermatology Research Journal (2020), nguy cơ sạm nám ở phụ nữ châu Á cao gấp 2,5 lần phụ nữ châu Âu cùng độ tuổi.

Giải pháp:

• Duy trì chống nắng toàn diện (mũ, kính, áo chống tia UV).
• Bổ sung viên uống chứa L-Glutathione hoặc Polypodium leucotomos.
• Dưỡng da hằng ngày bằng sản phẩm chứa Niacinamide 5% hoặc Arbutin, giúp ức chế enzyme tyrosinase an toàn.

Chế độ ăn uống và dinh dưỡng

Chế độ ăn uống không cân bằng, bao gồm việc thiếu hoa quả tươi và các chất dinh dưỡng cần thiết, cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy quá trình hình thành nám da. Ngoài ra, một số thực phẩm có thể làm tăng sự lưu thông máu trên da, dẫn đến sự nghiêm trọng của các vết nám, chẳng hạn như rượu, bia, và các gia vị như muối, ớt, tiêu,…

Cơ chế hình thành nám và đốm nâu dưới góc nhìn y khoa

• Khi da tiếp xúc tia UV hoặc hormone thay đổi → kích hoạt enzyme tyrosinase.
• Tyrosinase chuyển tyrosine thành melanin trong tế bào sắc tố.
• Melanin di chuyển lên bề mặt da, hình thành mảng nâu sạm.

Nếu cơ thể liên tục kích thích sản xuất melanin mà không có biện pháp ức chế, da sẽ tăng sắc tố mạn tính, gây nám lâu năm, khó điều trị.

Liệu trình điều trị nám đa tầng tại Anh Khuê Beauty Clinic

Chỉ với 999K, bạn đã được trải nghiệm liệu trình D-WHITE 3-in-1:

• Melasma: Giảm thâm nám, làm đều màu da, ngăn ngừa hình thành hắc sắc tố
• Laser White Pro: Làm sáng da, đều màu, tăng độ đàn hồi và tái tạo bề mặt da
• Cấy trắng giảm nám: Giảm thâm nám nhanh, củng cố hàng rào bảo vệ da

Khi nào cần gặp bác sĩ da liễu?

Hãy đến khám tại cơ sở chuyên khoa nếu bạn gặp các dấu hiệu:

• Nám lan rộng nhanh hoặc đổi màu đậm bất thường.
• Da kích ứng sau khi tự dùng mỹ phẩm làm trắng.
• Nám tái phát nhiều lần dù đã điều trị.

Kết luận

Đốm nâu, sạm nám là hệ quả của nhiều yếu tố phối hợp: ánh nắng, hormone, stress, ô nhiễm và sai lầm trong chăm sóc da. Việc điều trị nám hiệu quả đòi hỏi hiểu đúng nguyên nhân – can thiệp đúng tầng – phục hồi đúng cách.

Tại Anh Khuê Beauty Clinic, liệu trình điều trị nám đa tầng kết hợp giữa công nghệ y khoa hiện đại và phục hồi sinh học tự nhiên mang lại làn da sáng mịn, đều màu, khỏe từ sâu bên trong.